Κική Δημουλά, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, 29/10/2005

 

   Πήγα να την δω όταν ήμουν φοιτήτρια στην Αθήνα (δεν είμαι σίγουρη ότι ήταν το 2005, μπορεί να είναι και 2004). Ποτέ δεν ήμουν μεγάλη θαυμάστρια της ποίησης. Πήγα επειδή είναι ίσως η μεγαλύτερη σύγχρονη ποιήτρια της Ελλάδας - έχει γίνει γνωστή με την ιδιότητα "ποιήτρια" ακόμη και σε άτομα εντελώς άσχετα με την ποίηση, επειδή είναι μία από τις 3 γυναίκες Ακαδημαϊκούς (από τα 40 μέλη της Ακαδημίας Αθηνών) και επειδή έχω ακούσει το όνομά της τόσο πολύ στη ζωή μου που ήθελα να τη γνωρίσω. Μαγεύτηκα. Κράτησα σημειώσεις. Θέλω να τις μοιραστώ μαζί σου.

Για την ευτυχία 

   "Η ποίηση αναπληρώνει αυτά που δε μπορείς να ζήσεις. Δε φαντάζομαι κανέναν ευτυχισμένο άνθρωπο να έχει γράψει ποιήματα".

     Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1931. Λέει πως δεν έζησε και τόσο χαρούμενα παιδικά χρόνια, γιατί δεν υπήρχε και τόσο εύθυμη διάθεση στο σπίτι. Το έλλειμμα ευτυχίας την επηρέασε. Έγραφε πάντα γι' αυτά που δεν είχε.

Για τη σχέση της με την ποίηση

    Ποιήματα έγραφε από μικρή, όπως όλοι λίγο πολύ οι νέοι, όπως λέει και η ίδια. Κατάλαβε ότι "επέμενε να γράφει" κατά την έκφρασή της, από το Επί τα ίχνη και μετά.

   Πάντα έπαιρνε τη γνώμη του Άθου Δημουλά για να εκδώσει ποιήματα.

    Συνήθως της έρχεται ένας τυχαίος στίχος, από το χάος, ο οποίος θα είναι και καθοδηγητής των επόμενων.

    "Η ποίηση πολύ λίγο μου αποκάλυψε τα μυστικά της".

    Οι τελευταίοι στίχοι κάθε ποιήματος θέλει να 'χουν προειδοποιητικό χαρακτήρα.

    Νοσταλγούμε και αυτά που δεν έχουμε ζήσει, και εδώ έγκειται η εξωραϊστική λειτουργία της ποίησης. Τραγικά ωραίες μορφές στην ποίηση.

    Η ποίηση της, όπως λέει, λειτουργεί ως μεγεθυντικός ή σμικρυντικός φακός. Δεν είναι πραγματικός. Οφείλει πάρα πολύ την παρουσία του στη φαντασία μας. Ούτε η ένταση δε μπορεί να 'χει μήκος, είναι στιγμιαία. Τα πράγματα για να είναι ωραία, δεν πρέπει να διαρκούν.

    Κάτι που έχει πει και έχει παρεξηγηθεί: Ποτέ δεν είπε να βγουν τα ποιήματα από την καθημερινή ζωή. Αλλά ότι η ποίηση θέλει προετοιμασμένους ανθρώπους. Να διδάσκεται στα σχολεία, αλλά υπό τη μορφή ανάγνωσης και εξοικείωσης. Όχι αναλύσεις, που είναι αυθαίρετες.

Για την απαισιοδοξία

    "Ο απαισιόδοξος, στους οποίους ανήκω, τολμά να κάνει το νταή μόνο επειδή υπάρχει η ελπίδα! Ελπίζει πάρα πολύ ο απαισιόδοξος".

Για τις σκιές

    Οι σκιές: ένα θέμα που υπάρχει συχνά στην ποίησή της. Είναι η παρουσία, η απουσία, ο θάνατος, τα όνειρα.

    "Κι εγώ μέσω των σκιών θα υπάρχω. Κάποιος, την απουσία μου θα την κάνει παρουσία."

    Λέει πως το ότι ασχολήθηκε τόσο πολύ με τις σκιές είχε ίσως να κάνει με το ένστικτο της αυτοσυντήρησης. Ίσως δεν το είχε τόσο ανεπτυγμένο και την επηρέαζαν πάρα πολύ, ίσως πάλι να το είχε και να ήταν όλο αυτό ένα παιχνίδι με το θάνατο.

Για τον έρωτα

    "Ακόμα κι όταν ερωτευόμαστε, το κάνουμε για να υπερνικήσουμε το φόβο του να μην αισθανόμαστε τίποτα για κανένα. Γιατί αυτό το συναίσθημα είναι πολύ άσχημο και αποξενωτικό. 

Ο έρωτας δεν είναι αίσθημα, αλλά μέθοδος. Και μάλιστα του ενός! Δεν είναι πραγματικός. Οφείλει πάρα πολύ την παρουσία του στη φαντασία μας."

Για την φωτογραφία

    Η φωτογραφία είναι πολύ παρόν στοιχείο στην ποίηση της. Ακινητοποιεί τον χρόνο και γι' αυτό είναι πολύτιμη. Και προκαλεί σκέψεις.

    Οι φωτογραφίες ζουν μέσ' απ' το βλέμμα μας.

    Οι παλιές φωτογραφίες της προκαλούν αφάνταστη μελαγχολία. Και όταν τις κοιτά, τότε ξεσπά το μεγάλο μίσος κατά της φύσης που μας φθείρει. Όμως αυτό είναι λάθος! Γιατί έτσι κι αλλιώς στη φύση δεν υπάρχει η έννοια του δικαίου αλλά του τυχαίου. Με την επανάληψη του όμως, είναι σαν να προδιαγράφεται, κι αυτό είναι μια μορφή μοίρας.

Για τα λάθη 

    Μόνος απτός φταίχτης είναι ο εαυτός μας!

    "Επαναλαμβάνουμε τα λάθη μας. Έχω κάνει άπειρα λάθη, αλλά όχι τρελά. Π.χ. όταν έβγαζα φωτογραφία δίπλα σε ψηλούς ανθρώπους. Το ότι αγαπώ υπερβολικά, όταν το αποφασίσω. Και με διαλύει. Και για να μη με διαλύει, το κοροϊδεύω. Το ότι έχω εύκολη την προσφορά. Ε, τι άλλο λάθος να σας πω. Έχω και μυστικά, επιτέλους :) "

Για την πρωτοτυπία της τέχνης

    Για την πρωτοτυπία: είναι ένα μυστήριο. Λέει πως δε μπορεί να το αγγίξει και να δώσει ορισμό. "Ο Παβέζε λέει, πως ακόμα και η πρώτη φορά επανάληψη είναι. Το πιστεύω αυτό. Ίσως και να με βολεύει να πιστεύω πως η επανάληψη είναι λογική και αναμενόμενη. Κι εγώ νομίζω πως επαναλαμβάνομαι. Το ποίημα Αγριοφωνάρα της Ποίησης έχει σχέση μ' αυτό. Απευθύνεται στην ποίηση και περιγράφει τον αγώνα κάποιου που γράφει ποιήματα: 'Κι από το βάθος - βάθος μου απαντά μια αγριοφωνάρα πως όλα έχουν γραφτεί'.  " 

  

Άλλα

    Αφού όλα είναι προδιαγεγραμμένα, το στοιχείο της έκπληξης είναι σαν ένα γλέντι.

  "Το ότι μετατρέπω την απουσία σε παρουσία στην ποίηση μου δε με παρηγορεί - αλλά το ψυχαγωγώ."

   Από το ανέκδοτο ποίημα Ο στόχος: "Η μόνη ασφαλής μας κρυψώνα η ασάφεια. Πριν μας χτυπήσει της ραγδαίας σαφήνειας ο κεραυνός."

     "Χρόνος μπορεί να είναι η διαφορά μας.

Ή η συνισταμένη των διαφορών μας και η ανακύκλωσή τους."

    "Φιλήδονη μνήμη" και "φιλήδονη λήθη".

    Μπορεί σιγά σιγά την ασχήμια να τη δούμε σαν ωραιότητα.

    Φαντασία - εξουσία: έχουν άριστες σχέσεις! Η φαντασία είναι η εξουσία μας. Τη φτώχεια μας εξουσιάζει. Και δίνει κάποιο έσοδο παραπάνω.